Αειφόρο σχολείο

Σχέδιο Αειφόρου Σχολείου

Ράλλειο Πειραματικό Γυμνάσιο Θηλέων Πειραιά

Σύνταξη σχεδίου: Δ. Καλαϊτζίδης

Εισαγωγή

Το σχολείο του 2010 είναι εντελώς διαφορετικό από το  σχολείο του 1950, του 1975, του 1990 και του 2000. Ριζικές αλλαγές έχουν ήδη γίνει και άλλες βρίσκονται στην αρχή της εφαρμογής τους. Το σχολείο του 2010 ζει στην εποχή της κλιματικής αλλαγής, της αναγκαίας μετάβασης προς την αειφορία, προς την «πράσινη ανάπτυξη».

Είναι το σχολείο που ζει σε μια κοινωνία η οποία υφίσταται μια βίαιη αλλαγή από το ξέφρενο και αλόγιστο καταναλωτικό πρότυπο προς μια επανεξέταση των κυρίαρχων κοινωνικών και ατομικών αξιών που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση. Είναι το σχολείο που πρέπει να κατανοήσει την αλλαγή, να την μεταφράσει σε εκπαιδευτικούς-παιδαγωγικούς όρους και να οδηγήσει τα παιδιά σε μια νέα συνειδητοποίηση του ρόλου τους, του ρόλου του  σχολείου, των ορίων της ανάπτυξης, των εναλλακτικών κοινωνικοοικονομικών προσεγγίσεων.

Είναι το σχολείο που πρέπει να ανταποκριθεί στην πρόκληση της αειφορίας. Όμως, τότε μόνο θα μπορέσει να ανταποκριθεί στην πρόκληση, όταν το ίδιο γρήγορα, συνειδητά, σχεδιασμένα, συμμετοχικά, δημοκρατικά αλλάξει προς ένα οργανισμό μάθησης σύμφωνο με τις αξίες, τις αρχές και τις κατευθύνσεις της αειφορίας.

Ποιες είναι αυτές οι αρχές; Ας αναφέρουμε εν συντομία μερικές:

1. Ισότητα ανάμεσα στις γενιές. Οι σημερινές γενιές έχουν δικαίωμα να ζήσουν μια αξιοπρεπή ζωή που επιτρέπει την ικανοποίηση βασικών επιδιώξεων και στόχων, όμως το ίδιο δικαίωμα πρέπει να έχουν και οι μελλοντικές γενιές.
2. Τα παραγωγικά οικοσυστήματα της Γης πρέπει να διατηρήσουν την παραγωγικότητά τους. Το 1 μπορεί να γίνει κατορθωτό μόνο αν το έδαφος, οι ωκεανοί, οι λίμνες, τα ποτάμια εξακολουθήσουν να είναι παραγωγικά. Όταν καταστρέφουμε ένα τέτοιο οικοσύστημα θέτουμε σε κίνδυνο και τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές.
3. Η ανάπτυξη δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος της υγείας των οικοσυστημάτων και της υγείας του ανθρώπου.
4. Ο υπερπληθυσμός είναι μακροπρόθεσμα απολύτως καταστροφικός για τα Γήινα οικοσυστήματα.
5. Ο καταναλωτικός τρόπος ζωής (με τις σχετικές αξίες που επιβλήθηκαν στους ανθρώπους) είναι υπεύθυνος για την κλιματική αλλαγή, για την καταστροφή των οικοσυστημάτων, για την κατάρρευση των κοινωνικών σχέσεων.
6. Οι άνθρωποι θα πρέπει να στηρίζονται (και να στηρίζουν) την τοπική παραγωγή, τα προϊόντα εποχής και εκείνα των οποίων η παραγωγή δεν επιβαρύνει το περιβάλλον, τα οικοσυστήματα και τη ζωή άλλων ανθρώπων.
7. Αειφορία είναι η προστασία των δικαιωμάτων των ανθρώπων, των μειονοτήτων, των φύλων, των φυλών, των ζώων και όλων των οργανισμών, σήμερα και στο μέλλον.
8. Η κοινωνική δικαιοσύνη και η αλληλεγγύη είναι δύο από τις πιο σημαντικές αξίες της αειφορίας.

Το σχολείο πάνω απ΄ όλα πρέπει να κάνει αυτά που διδάσκει. Και για να γίνει αυτό θα πρέπει να συνδεθεί η θεωρία με την πράξη, το σχολείο να αναλάβει τον κοινωνικοποιητικό του ρόλο, οι εκπαιδευτικοί να αναπτύξουν το πλήρες δυναμικό τους μέσα και έξω από την αίθουσα διδασκαλίας, η αλληλεπίδραση κοινωνίας-σχολείου να λάβει συγκεκριμένες, διευρυμένες και κυρίως σύγχρονες μορφές.

Ένα πρώτο βήμα στην κατεύθυνση αυτή είναι η υιοθέτηση της «συνολικής σχολικής προσέγγισης» ως μεθόδου για την στροφή του σχολείου προς την αειφορία.

Στο σχολείο μας αυτό μπορεί να γίνει σχετικά εύκολα διότι:

·         Υπάρχει μεγάλη πείρα από προαιρετικά προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων (Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας, Αγωγής Σταδιοδρομίας, Πολιτιστικών, Ευρωπαϊκών, κτλ)

·         Υπάρχει μια συμπαγής ομάδα εκπαιδευτικών οι οποίοι έχουν τη δέσμευση, την επιθυμία, την ικανότητα να καθοδηγήσουν όλες τις μαθήτριες του σχολείου προς την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων.

·         Υπάρχει γενικά καλή σχέση και επικοινωνία με τους γονείς και το Σύλλογο Γονέων.

·         Υπάρχει μεγάλη επιθυμία συμμετοχής των μαθητριών του σχολείου στα προαιρετικά προγράμματα.

Έτσι, με βάση το όραμά μας για μια κοινωνία δίκαιη, για ένα περιβάλλον παραγωγικό και υγιές, για ένα σχολείο της χαράς, της μάθησης και της δημιουργίας, μπορούμε να προχωρήσουμε στην κατεύθυνση του «αειφόρου σχολείου».
Ένα σχέδιο «διακήρυξης» για το σχολείο:
Το Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης είναι απαραίτητο σε ένα σχολείο το οποίο στεγάζεται στο συγκεκριμένο κτίριο, με αυτά τα χαρακτηριστικά (παλαιότητα, έλλειψη μόνωσης, πολυόροφο, κτλ).

Για το λόγο αυτό ένα Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης μπορεί να μας βοηθήσει να κάνουμε το σχολείο μας και το κτίριο που μας φιλοξενεί πιο αειφόρο, πιο λειτουργικό, πιο φιλικό, πιο ασφαλές.

Οι στόχοι μας, κατανεμημένοι σε τρεις γενικούς τομείς είναι οι παρακάτω:

 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

1.      Να εμπλουτίσουμε τα μαθήματά μας με θέματα που αφορούν την αειφόρο ανάπτυξη, για το περιβάλλον, για την ανθρώπινη υγεία, για την ισότητα των φύλων, για το διάλογο των πολιτισμών, κ.ά.

2.      Να εμπλουτίσουμε τις μεθόδους διδασκαλίας μας με περισσότερο μαθητοκεντρικές μεθόδους, να δώσουμε περισσότερο χρόνο στη μαθήτρια (70% η μαθήτρια, 30% ο καθηγητής).

3.      Να αξιοποιήσουμε τις τεχνολογικές καινοτομίες για να κάνουμε το μάθημά μας πιο ενδιαφέρον, πιο ελκυστικό, πιο αποδοτικό, πιο ευχάριστο.

4.      Να αυξήσουμε τις κοινωνικές δράσεις στις οποίες συμμετέχουν οι μαθήτριες και οι καθηγητές του σχολείου μας.

5.      Να συνεχίσουμε και να αυξήσουμε τον αριθμό των προαιρετικών προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων (Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Αγωγή Υγείας, κτλ)

6.      Να δώσουμε μεγαλύτερο ρόλο στους γονείς σε σχέση με τη ζωή του σχολείου (υποστήριξη προγραμμάτων, συμμετοχή στις ημερίδες του ΣΕΠ, κ.ά._

7.      Να μειώσουμε μέχρι μηδενισμού τις ποινές που δίνονται σε μαθήτριες και να αυξήσουμε στο 100% το ποσοστό των μαθητριών που συμμετέχουν στο Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

1.      Να θέσουμε το θέμα και την ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης σε κάθε πλευρά της ζωής του σχολείου, να βλέπουμε τα πράγματα μέσα από το πρίσμα της αειφόρου ανάπτυξης.

2.      Να συνεχίσουμε την επαγγελματική ανάπτυξη των καθηγητών του σχολείου (φυσικά και του διευθυντή) με την παρακολούθηση σεμιναρίων και συνεδρίων σχετικά με εκπαιδευτικά-παιδαγωγικά θέματα, με θέματα διαχείρισης της τάξης, διαχείρισης κρίσεων, αποτελεσματικής ηγεσίας, κ.ά.

3.      Να βελτιώσουμε τη λειτουργία των μαθητικών συμβουλίων (πενταμελών και δεκαπενταμελούς) ώστε αυτά να ενεργοποιηθούν για την επίτευξη των στόχων του Σχεδίου Αειφόρου Διαχείρισης.

4.      Να βελτιώσουμε τη συνεργασία του σχολείου με την τοπική κοινωνία, μέσω των θεσμοθετημένων «Σχολικών Συμβουλίων».

5.      Να βελτιώσουμε τη συνεργασία των καθηγητών του σχολείου σε θέματα παιδαγωγικά, ενδοσχολικής επιμόρφωσης, διαμόρφωσης της στρατηγικής του σχολείου, κά.

6.      Να αυξήσουμε τον αριθμό των επιστημόνων συνεργατών που θα προσφέρουν στο σχολείο γνώσεις, εμπειρία, υποστήριξη για μια ποικιλία θεμάτων, από την αειφόρο ανάπτυξη μέχρι τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος του σχολείου.

7.      Να κάνουμε το σχολείο μας πιο ωραίο και πιο ελκυστικό με τη συνεργασία των μαθητριών μας (ζωγραφική, αναδιάταξη επίπλων, κτλ)

8.      Να αυξήσουμε την επισκεψιμότητα της ιστοσελίδας του σχολείου μας, κάνοντάς την πιο ενδιαφέρουσα, πιο πλούσια, πιο ελκυστική.

9.      Να συνεργαστούμε με το κυλικείο του σχολείου, ώστε να προσφέρονται στις μαθήτριες και στους καθηγητές υγιεινά, οικολογικά γεύματα.

10.  Να μειώσουμε το ποσοστό των παιδιών που έρχονται στο σχολείο με τα ΙΧ των γονιών  τους και να αυξήσουμε το ποσοστό εκείνων που χρησιμοποιούν τα πόδια, το ποδήλατο και τα μέσα μαζικής συγκοινωνίας.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ .

1.      Να αποτυπώσουμε την σημερινή κατάσταση του σχολικού κτιρίου ως προς τα ενεργειακά και άλλα χαρακτηριστικά του (οικολογική αποτύπωση), ώστε να μπορούμε να δούμε και να εκτιμήσουμε όποιες αλλαγές θα επιφέρουμε με το Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης.

2.      Να μειώσουμε το βάρος των απορριμμάτων που στέλνουμε στη χωματερή και  ταυτόχρονα να αυξήσουμε την ανακύκλωση χαρτιού, μπαταριών, ηλεκτρονικών συσκευών, μεταλλικών αντικειμένων, κτλ.

3.      Να μειώσουμε την κατανάλωση νερού, χαρτιού, ηλεκτρικής ενέργειας, πετρελαίου θέρμανσης και να πάψουμε να χρησιμοποιούμε συσκευασίες μιας χρήσης.

4.      Να χρησιμοποιούμε οικολογικά καθαριστικά για το σχολείο.

5.      Να αυξήσουμε το πράσινο στο σχολείο μας, όσο γίνεται στο δεδομένο κτίριο.

Για να προσεγγίσουμε τους στόχους αυτούς, οργανώνουμε τη σχολική μας κοινότητα σε 9 ομάδες δράσης. Μια επιπλέον ομάδα (η συντονιστική υπό τον διευθυντή) έχει καθήκον να συντονίζει τη λειτουργία όλων των ομάδων και να ασχοληθεί με τους δείκτες που αφορούν στατιστικά στοιχεία της λειτουργίας του σχολείου, τα οποία άλλωστε βρίσκονται διαρκώς στη διάθεση του διευθυντή.

Οι 9 ομάδες δράσης αναλαμβάνουν κάθε μια ένα τμήμα του συνολικού έργου που πρέπει να γίνει στο σχολείο. Οι ομάδες αποτελούνται από εκπαιδευτικούς, από μαθήτριες, από μέλη του βοηθητικού προσωπικού, από μέλη του Συλλόγου Γονέων και κατά περίπτωση από την Τοπική Αυτοδιοίκηση ή την  τοπική κοινωνία.

Κάθε ομάδα γνωρίζοντας ποιους στόχους έχει να πετύχει, οργανώνει τη δράση της με ένα χρονοδιάγραμμα το οποίο ολοκληρώνεται με το τέλος των μαθημάτων, στις αρχές Μαΐου. Προετοιμάζει τις συνεργασίες, δημιουργεί επαφές, παράγει σχέδια βελτίωσης, δημιουργεί φόρμες καταχώρισης στοιχείων, προμηθεύεται υλικά και εργαλεία κατάλληλα για τις εργασίες που έχει αναλάβει, καταγράφει την εξέλιξη των εργασιών της, δίνει συχνές αναφορές για την ιστοσελίδα του σχολείου, προετοιμάζεται για την τελική γιορτή-παρουσίαση του σχεδίου της το Μάϊο, καθώς και τη μέθοδο αξιολόγησης των επιτευγμάτων της. Η ομάδα επιλέγει το όνομα που επιθυμεί, οργανώνει τον τρόπο επικοινωνίας των μελών της, τα καθήκοντα ενός εκάστου των μελών, τις ημέρες και ώρες των συνεδριάσεων και άλλα οργανωτικά ζητήματα.

Το Βραβείο Αειφόρου Σχολείου, ο διαγωνισμός στον οποίο συμμετέχουμε, είναι ένα κίνητρο να ασχοληθούμε ταυτόχρονα με πολλά και διαφορετικά ζητήματα, κάτι που ποτέ δεν γινόταν στο σχολείο, αφού δεν συμμετείχε όλο το σχολείο στις δράσεις. Για το λόγο αυτό θεωρούμε το Βραβείο Αειφόρου Σχολείου μια εξαιρετική πρωτοβουλία.