Τι είναι το Σχολικό Πολιτιστικό Πρόγραμμα
«Πολιτιστική Κληρονομιά: Άνθρωποι, Τόποι, Πολιτισμός»;
Είναι ένα καινούριο πολιτιστικό πρόγραμμα του σχολείου μας (2018-2019), με βασικούς άξονες την υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Στόχος του προγράμματος, που υλοποιήθηκε από μαθήτριες της Α’ τάξης με Συντονίστρια καθηγήτρια την Αντιόπη Αργυρίου (Ιστορικό) και Συνεργάτες καθηγητές τον Μιχάλη Γκαρτζόπουλο (Μουσικό) και την Κατερίνα Αραθύμου (Φιλόλογο), είναι η ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από τη βιωματική μάθηση, την παρατήρηση, την εθνογραφική έρευνα και τις ομαδικές δραστηριότητες. Πολύτιμοι αρωγοί της σχολικής ομάδας για την υλοποίηση του Πολιτιστικού Προγράμματος ήταν το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού (Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς) και το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς (Θεματικά Μουσεία – Δίκτυο «Παυσανίας»).
- Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στο Μουσείο – Θέατρο Σκιών Χαρίδημος
Οι μαθήτριες του Πολιτιστικού προγράμματος επισκέφθηκαν στις 28 Φεβρουαρίου 2019 το Μουσείο Θεάτρου Σκιών Σωτήρη Χαρίδημου στο Θησείο. Η Συλλογή Φιγούρας Θεάτρου Σκιών πήρε το όνομά της από την πλούσια συλλογή της γνωστής οικογένειας Καραγκιοζοπαιχτών «Χαρίδημοι», που μεσουράνησε τόσο με τις παραστάσεις, όσο και με τη λαϊκή ζωγραφική του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, από την αρχή του περασμένου αιώνα και μέχρι τη δεκαετία του ’80. Το Μουσείο στεγάζεται στο ισόγειο του Πολιτιστικού Κέντρου «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων (κτήριο Πιλοποιείου Πουλοπούλου). Στην αρχή οι μαθήτριες ξεναγήθηκαν στην έκθεση του άνω ορόφου «Οδοιπορικό στην παλιά Αθήνα», όπου θαύμασαν εκθέματα από άλλες εποχές… Στη συνέχεια, ο Σωτήρης Χαρίδημος παρουσίασε την ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, τις φιγούρες του Καραγκιόζη και των άλλων ηρώων, που ενθουσίασαν τις μαθήτριες. Ιδιαίτερα όμως τις κέρδισε η αμεσότητα, η ζεστασιά και η ευγένεια του βετεράνου Καραγκιοζοπαίχτη. ‘Ε, ρε, γλέντια!!!’.
- Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα στο Μουσείο Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη – Κέντρο Εθνομουσικολογίας
Στις 18 Μαρτίου 2019 οι μαθήτριες του Πολιτιστικού προγράμματος του σχολείου μας επισκέφτηκαν το Μουσείο Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φ. Ανωγειανάκη στην Πλάκα, όπου ξεναγήθηκαν και παρακολούθησαν εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα κουδούνια και τη χρήση τους. Γνώρισαν, άκουσαν και έπαιξαν μουσικά όργανα (κάποια αυτοσχέδια), άκουσαν σκοπούς της παραδοσιακής μας μουσικής, χόρεψαν και έπαιξαν ομαδικά παιχνίδια. Ήταν ένα μουσικό ταξίδι σε τόπους της ελληνικής γης, με παιχνίδι, χαρά και γνώση!
- Παίζουμε «Κυκλαδούπολη»;
Η «Κυκλαδούπολη» είναι ένα πρωτότυπο επιτραπέζιο παιχνίδι για το περιβάλλον και την ομορφιά της κυκλαδικής φύσης, που ταξιδεύει στα σχολεία και αποτελεί το αποτέλεσμα της δημιουργικής σύμπραξης του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και της WWF Ελλάς. Οι μαθήτριες της ομάδας του Πολιτιστικού Προγράμματος του σχολείου μας είχαν την ευκαιρία, με πρωτοβουλία της καθηγήτριας Α. Αργυρίου η οποία δανείστηκε τη Μουσειοσκευή από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, να παίξουν στο σχολείο το επιτραπέζιο παιχνίδι και να μάθουν παίζοντας και διασκεδάζοντας! Περιβάλλον και Πολιτισμός συγκροτούν μια αδιάσπαστη ενότητα στο πλαίσιο της Αειφορίας και τα παιδιά γνωρίζουν τους τόπους καταγωγής ή διακοπών τους με άλλο μάτι…
- Προβολή εθνογραφικών ντοκιμαντέρ και ενημερωτική συνάντηση
Την Πέμπτη 4 Απριλίου 2019 η ομάδα του Πολιτιστικού προγράμματος είχε την ευκαιρία να υποδεχτεί στο Αμφιθέατρο του σχολείου μας την κ. Έλενα Μπαζίνη (Αρχαιολόγο) και τον κ. Σίλα Μιχάλακα (Οπτικό Ανθρωπολόγο) εκ μέρους του Υπουργείου Πολιτισμού αλλά και του Φεστιβάλ Εθνογραφικού Ντοκιμαντέρ Αθήνας (Ethnofest), προκειμένου να ενημερωθεί για το τι είναι και πώς λειτουργεί ο εθνογραφικός κινηματογράφος. Οι μαθήτριες παρακολούθησαν την προβολή τριών εθνογραφικών ταινιών σχετικά με την τέχνη της μαρμαροτεχνίας στην Τήνο, το έθιμο των Μωμόγερων, καθώς και τον τρανό χορό στη Βλάστη Κοζάνης. Στη συνέχεια συζήτησαν, διατύπωσαν τις παρατηρήσεις και τις ερωτήσεις τους στους προσκεκλημένους ομιλητές. Η συνάντηση ήταν ιδιαίτερα εποικοδομητική, καθώς συνέβαλε στο να αντιληφθούμε όλοι οι συμμετέχοντες την χρησιμότητα του εθνογραφικού κινηματογράφου ως εκπαιδευτικού εργαλείου και να δούμε αυτές τις ταινίες …με άλλο μάτι!
- Ταξίδι στην παραδοσιακή μουσική και εκπαιδευτικό πρόγραμμα με το μουσικό συγκρότημα Bracera
Ένα απρόσμενο μουσικό ταξίδι στα μήκη και τα πλάτη του Ελληνισμού, από την Κρήτη ως τη Θράκη κι από το Αιγαίο και τη Μικρασία ως την Νότια Ιταλία, είχαν την ευκαιρία να κάνουν οι μαθήτριές μας την Πέμπτη 18 Απριλίου 2019 με το μουσικό συγκρότημα Bracera στο Αμφιθέατρο του σχολείου. Πέντε νέοι και ταλαντούχοι μουσικοί, ο Εμμανουήλ Παλιάκης, η Αντιγόνη Στάππα, η Ζωή Προκοπίου, η Μελίνα Νικόλ Χάρρις και η Ουρανία Πάντζιου, με τις φωνές και τα παραδοσιακά μουσικά όργανά τους, άνοιξαν πανιά με την Μπρατσέρα και μάς γνώρισαν τον πλούτο και την ομορφιά της μουσικής μας παράδοσης παρασύροντας μαθήτριες και καθηγήτριες σε ένα απρόσμενο γλέντι με χορό και τραγούδι! Μάλιστα, η χορωδία του σχολείου μας με την καθοδήγηση του Μουσικού κ. Γκαρτζόπουλου συνέπραξε με το συγκρότημα επί σκηνής ξεσηκώνοντας το ακροατήριο. Στο τέλος, οι μουσικοί συναντήθηκαν με την ομάδα του Πολιτιστικού προγράμματος και ακολούθησε μια ουσιαστική συζήτηση για το ρόλο της παράδοσης, τα σύγχρονα μουσικά ακούσματα, τους τόπους και τους ήχους που κουβαλάμε όλοι…
- Περιήγηση στην Καστέλλα
Τη Δευτέρα 6 Μαΐου 2019 η ομάδα του Πολιτιστικού προγράμματος του σχολείου μας ανηφόρισε στο λόφο της Καστέλλας με τη συνοδεία των υπεύθυνων καθηγητών τους αλλά και των επιστημόνων του Υπουργείου Πολιτισμού κκ. Έλενας Μπαζίνη και Κατερίνας Τσάκωνα, με τις οποίες συνεργαζόμαστε στο πλαίσιο του προγράμματος. Επιχειρώντας ένα ταξίδι στο παρελθόν αυτής της περιοχής του Πειραιά είχαμε επιπλέον ως συνοδό τον κ. Θεοδόση Τόπακα, γνήσιο τέκνο της Καστέλλας. Η ζωντανή προφορική μαρτυρία του κ. Τόπακα που μας συνόδευσε (ακούραστος!) σε όλη τη διαδρομή ήταν πολύτιμη εμπειρία για την ομάδα μας. Η περιήγησή μας είχε στόχο να παρατηρήσουμε το τοπίο με όλες μας τις αισθήσεις και να αντιληφθούμε τις διαφορές στην αρχιτεκτονική των σπιτιών σε σχέση με την προέλευση αλλά και την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση των κατοίκων της Καστέλλας στο πέρασμα των χρόνων. Με τη βοήθεια παλαιών φωτογραφιών της ευρύτερης περιοχής οι μαθήτριες παρατήρησαν επιτόπου τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο τοπίο και προσπάθησαν να τις αιτιολογήσουν και να τις αξιολογήσουν. Ο περίπατός μας ανάμεσα στα στενά σοκάκια που θυμίζουν έντονα νησιωτικό τοπίο, η θέα προς τη θάλασσα, τα παλιά αρχοντικά αλλά και τα πιο φτωχικά προσφυγικά σπίτια, όλα αποτέλεσαν σημεία παρατήρησης και σύγκρισης. Κάτω από τον ζεστό ήλιο του Μαΐου ακολουθήσαμε μια διαδρομή ξεκινώντας με τα πόδια από το σχολείο μας και ανακαλύπτοντας από την αρχή μια κοντινή και γνώριμη σε πολλές μαθήτριες περιοχή με ιστορία, παρελθόν, παρόν και μέλλον…
- ‘Et in Arcadia ego …’
- Εκπαιδευτική επίσκεψη στη Δημητσάνα
Λίγες μέρες πριν τη λήξη του σχολικού έτους οι μαθήτριες που συμμετείχαν στο Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Πολιτιστική Κληρονομιά: Άνθρωποι, Τόποι, Πολιτισμός» πραγματοποίησαν τριήμερη εκπαιδευτική επίσκεψη στη Δημητσάνα Αρκαδίας. Με συνοδούς τους τρεις υπεύθυνους για το πρόγραμμα καθηγητές τους (Α. Αργυρίου, Μ. Γκαρτζόπουλο, Κ. Αραθύμου), αλλά και με την πολύτιμη βοήθεια του επιστημονικού προσωπικού της Διεύθυνσης Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠ.ΠΟ.Α. (Γ. Δρίνης, Έλ. Μπαζίνη, Κ. Τσάκωνα), οι μαθήτριες της Α΄ τάξης είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν ένα ενδιαφέρον από φυσική, ιστορική και αρχιτεκτονική άποψη τοπίο της αρκαδικής γης.
Περιηγηθήκαμε όχι μόνο στον οικισμό της Δημητσάνας (όπου αναγνωρίσαμε τα κατάλοιπα άλλων εποχών, συγκρίναμε παλιές φωτογραφίες με το σύγχρονο τοπίο), αλλά και στα γειτονικά χωριά της Γορτυνίας (Στεμνίτσα και Λαγκάδια). Σε κάθε χωριό μάς περίμενε ομάδα τοπικών φορέων («Άνθη της Πέτρας» στα Λαγκάδια, οδηγός βουνού, προσωπικό Σχολής Αργυροχρυσοχοΐας, Λαογραφικό Μουσείο Στεμνίτσας), που έκαναν την επίσκεψή μας πιο ουσιαστική και εμπλούτισαν τις γνώσεις μας, αλλά και απέδειξαν πόσο σημαντικό είναι οι ντόπιοι κάτοικοι να ενδιαφέρονται για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου τους.
Ξεχωριστή εμπειρία ήταν, ασφαλώς, η επίσκεψή μας στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης της Δημητσάνας, ένα από τα θεματικά μουσεία του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς. Η επίσκεψή μας, μάλιστα, συνέπεσε με τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων (18 Μαῒου). Σε ένα απαράμιλλης ομορφιάς φυσικό τοπίο, όπου το πράσινο των δέντρων, το κίτρινο των σπαρτών και ο ήχος του νερού που κελαρύζει ή πέφτει ορμητικά σαν καταρράκτης για να δώσει κίνηση σε μηχανές και ανθρώπινες δραστηριότητες (νεροτριβή, μπαρουτόμυλος, βυρσοδεψείο), όλα σμίγουν αρμονικά. Πρόκειται όχι για ένα συνηθισμένο μουσείο, αλλά για έναν ζωντανό χώρο εκπαιδευτικής δράσης, καλλιτεχνικής αναζήτησης (παρουσιάστηκε και καλλιτεχνική έκθεση δημιουργιών με άγανα από στάχυα, μια τεχνική στην οποία και οι μαθήτριές μας ασκήθηκαν φτιάχνοντας τα δικά τους έργα!) και προσφοράς πολιτισμού.
Όμως στην εκδρομή αυτή δεν είδαμε μόνο χώρους έκθεσης πολιτισμού και μουσεία. Περπατήσαμε (πολύ!), ακούσαμε τους ήχους της φύσης, μυρίσαμε τις ανοιξιάτικες μυρωδιές του χωριού, γευτήκαμε παραδοσιακές συνταγές του τόπου. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η εμπειρία μας σον Δρυμώνα την τελευταία ημέρα της επίσκεψης στη Δημητσάνα. Με οδηγούς τους υπεύθυνους από το ΥΠ.ΠΟ.Α. αλλά και κατοίκους της περιοχής ανηφορίσαμε μέσα στο δάσος και αναγνωρίσαμε στοιχεία του αγροτικού τοπίου (ταΐστρες ζώων, εξωκκλήσια, χλωρίδα και πανίδα, ξερολιθιές, αλώνι). Στο ομαδικό παιχνίδι που παίξαμε εκεί ψάχνοντας να βρούμε ένα στοιχείο του τοπίου που θα παίρναμε μαζί μας φεύγοντας, ξεδιπλώθηκαν παιδικές αναμνήσεις (για τους μεγαλύτερους) και ποικίλα συναισθήματα, που μάς ένωσαν ακόμη πιο πολύ ως ομάδα. Ο κύκλος στο αλώνι της ομάδας του πολιτιστικού μας προγράμματος έγινε ένας κύκλος εμπειριών και συναισθημάτων…
Από την επίσκεψή μας στα αξιοθέατα της Γορτυνίας δεν έλειψαν και τα αρχαία μνημεία. Η τελευταία στάση στο Αρχαίο Θέατρο της Μεγαλόπολης, το μεγαλύτερο του αρχαίου ελληνικού κόσμου, και την Αγορά της πόλης, διάνθισε την εκδρομή μας πριν την επιστροφή στον Πειραιά.
Φεύγοντας από τη Δημητσάνα διαπιστώσαμε ότι είχαμε γίνει όλοι μια υπέροχη ομάδα! Και επιβεβαιώσαμε επίσης ότι οι εκπαιδευτικές επισκέψεις δεν είναι απλώς ευκαιρίες για έξοδο από το σχολικό πρόγραμμα. Αντιθέτως, όταν είναι δομημένες και στοχευμένες αποτελούν οι ίδιες μάθημα και εμπειρία για τα παιδιά με όλες τους τις αισθήσεις, σε φυσικό χώρο, με καθοδήγηση, δραστηριότητες, μοίρασμα, υπευθυνότητα, άνοιγμα στο καινούριο, σε αυτό που ήδη κουβαλάμε από τους παλαιότερους, με γνώση, συναίσθημα και χαρά!
- Παρουσίαση του Πολιτιστικού Προγράμματος του σχολείου μας
- «ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ: ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΤΟΠΟΙ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»
Την Τετάρτη 29 Μαΐου 2019 συνδιοργανώθηκε από το 4ο και 6ο ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής στο Αμφιθέατρο του σχολείου μας Επιστημονική Ημερίδα με τίτλο ‘Εκπαίδευση και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά’ σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού. Η ημερίδα απευθυνόταν στους Συντονιστές των αντίστοιχων ΠΕ.Κ.Ε.Σ, με σκοπό τη γνωριμία των προγραμμάτων που εκπονούνται από την παραπάνω Δ/νση, την εξακτίνωση και διάχυσή τους στους εκπαιδευτικούς Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης.
Στο πλαίσιο αυτό οι κκ. Αντιόπη Αργυρίου και Κατερίνα Αραθύμου, Φιλόλογοι του σχολείου μας και υπεύθυνες (μαζί με τον Μουσικό κ. Μιχάλη Γκαρτζόπουλο) για την υλοποίηση του Πολιτιστικού Προγράμματος ‘Πολιτιστική Κληρονομιά: Άνθρωποι, Τόποι, Πολιτισμός’ (2018-2019), παρουσίασαν εισήγηση με θέμα: «Πολιτιστική Κληρονομιά: Πιλοτικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Το παράδειγμα του Ραλλείου Γυμνασίου Θηλέων Πειραιά». Σκοπός της εισήγησης ήταν να παρουσιαστούν τα πρώτα αποτελέσματα και συμπεράσματα από την συνεργασία του σχολείου μας στην πιλοτική εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠ.ΠΟ.Α. «Το αγροτικό τοπίο ως πολιτιστική κληρονομιά». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι καθηγήτριες είχαν συνεργαστεί και στο παρελθόν (2016) με την εν λόγω Διεύθυνση σε εκπαιδευτική δράση σχετικά με τον Εθνογραφικό Κινηματογράφο. Μετά την εισήγηση, που εμπλουτίστηκε με παρουσίαση και σύντομο βίντεο με στιγμιότυπα από τις δράσεις της ομάδας μας, ακολούθησε γόνιμη συζήτηση με το κοινό. Κοινή διαπίστωση όλων των συμμετεχόντων ήταν ότι το πολιτιστικό πρόγραμμά μας πρέπει να συνεχιστεί και να διαχυθεί και σε άλλα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Για να δείτε την παρουσίαση του προγράμματος στην ημερίδα πατήστε εδώ:
Για μια ολοκληρωμένη παρουσίαση του προγράμματος πατήστε εδώ:
